Çandarlı yeniden mi?
Uzun yıllar önce yatırım programına alınan Çandarlı Limanı tam bir yılan hikayesine dönmüştü.
2011’de büyük umutlarla temeli atılan liman daha sonra unutulmaya terk edildi.
4 milyon TEU (TEU: yıllık elleçlenecek konteyner sayısı) kapasiteli liman Kuzey Ege’nin ihtiyaçlarına cevap vermenin ötesinde Avrasya bağlantısı da olacaktı.
Türkiye’nin ABD ve AB bağımlılıkları bu projenin gelişmesine engel oldu.
Aliağa’daki Nemrut Limanı da daha önce bitirilip devreye alınınca Çandarlı hepten gözden düştü.
Ancak dünyadaki jeopolitik gelişmeler işleri değiştiriyor şimdi sanki.
Biraz ‘büyük resim’ bilgisi verirsek ne demek istediğimiz daha iyi anlaşılır.
ABD’nin Avrasya’yı kuşatma ve denize kapatma stratejisi içinde taktik savaş ve istikrarsızlık politikaları Türkiye’nin önemini bir anda artırdı.
Avrupa Birliği’ni Rusya ile savaşında Ukrayna ile birlikte emperyal emelleri uğruna kurban eden ABD, Avrasya’ya (Çin başta) karşı mücadelesinde diğer “müttefiki” ülkelerden beklediğini bulamadı.
2. Dünya Savaşı sonrası küresel Atlantik yapılanmaları olan NATO, BM, IMF, Dünya Bankası ve en önemlisi de rezerv para olarak ABD doları sistemi artık direnişle karşılaşıyor.
Yükselen Avrasya’nın en önemli ekonomik projelerinden olan BRICS, Kuşak ve Yol Girişimi, Şanghay İşbirliği Örgütü gibi oluşumlar artık dünyanın geri kalanlarının gözdesi oldu.
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS, ABD’nin küresel ekonomik hegemonyasını kırmak için çalışıyor. Kendi altyapı yatırım bankası var. Kuşak ve Yol girişimi de denizler imparatorluğu ABD’nin dünyayı üslerle kuşatan zorba politikalarına karşı ‘kazan-kazan’ esaslı alternatif bir gelişim yolu yaratıyor.
Şanghay İşbirliği Örgütü ise ABD merkezli Batı saldırısı altındaki Asya ülkelerinin ortak savunma ve istişare platformu.
Bu üç oluşumun da üyeleri ve üye adayları her geçen gün artıyor.
Daha dün Cezayir BRICS’e üyelik başvurusunu resmen sundu. Arjantin ve İran da başvurularını yapmıştı. Çin Dışişleri Bakanlığı açıklamasına göre; Türkiye, Endonezya, Suudi Arabistan ve Mısır da sırada bekliyor.
Afro-Avrasya merkezli olarak dünyayı hem deniz hem de karadan saracak, “Kuşak ve Yol Girişimi”ne resmen katılım sözü veren ülke sayısı ise 139’dur. Türkiye de katılımcıdır.
Şanghay İşbirliği Örgütü ise 5 üyeden yola çıktı, bugün ise, Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan ve İran’dan oluşuyor. Afganistan, Moğolistan, Belarus gözlemci üyeler, Türkiye, Azerbaycan, Sri Lanka, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Suudi Arabistan, Mısır ve Katar da diyalog ortakları olarak geçiyor.
Bu üç oluşum da henüz çok genç olsalar da jeopolitik gelişmelerin hızlandığı günümüzde giderek önem kazanıyor.
BRICS 2011, Kuşak ve Yol (BRI) 2013, ŞİÖ ise 1996 ‘doğumlu’ dersek ne dediğimiz daha iyi anlaşılır.
Türkiye ise bu üç örgüte tam üye olmasa da, (aday, katılımcı ve diyalog ortağı olarak) çeşitli formüllerle içinde yer alıyor.
BRI ise Türkiye’nin en önemli seçeneği. Çin’in Uygur bölgesinden başlayan ana koridor (orta koridor da deniyor) tüm Orta Asya’yı kat ederek Türkiye üzerinden Avrupa ve Afrika’ya açılıyor.
İşte Çandarlı da şimdi bu yüzden muhtemelen yeniden gündeme geliyor.
Hükümetin 2023 yatırım programında Çandarlı ve Doğu Akdeniz’de bir başka limanın daha Kuşak ve Yol Girişimi için devreye alınması var.
Türkiye gazetesinden Cevdet Fırat Aydoğmuş’un haberine göre, Rusya ile varılan Doğalgazda hub (merkez olma anlaşmasının yanı sıra Türkiye Avrasya için lojistik ve yatırım merkezi haline getirilecek.
Bunun için de; önce Çandarlı Limanı’nın yapımı tamamlanacak, Aliağa-Çandarlı-Bergama demiryolu demiryolu fizibilitesi yapılacak ve Doğu Akdeniz’de yeni bir liman için yer tespit edilecek.
Aliağa- Çandarlı-Bergama demiryolu ile bölgedeki imalat ve sanayi sektörlerinin ihracat için liman bağlantısı sağlanmış olacak.
Çandarlı Limanı ve İzmir Temiz Enerji İhtisas Organize Sanayi Bölgesi tamamlandıktan sonra yıllık ek 1 buçuk milyar dolarlık ihracat ve 15 bin kişilik istihdam yaratılması bekleniyor.
Tabii bütün bunlar seçim tartışmalarıyla geçecek 2023’te olmayacak ama jeopolitiğimizin bize dayatması ise önünde sonunda gerçekleşecek.
İzmir ve Türkiye ayrıca Türk Devletleri için de çok önemli.
Atatürk’ümüzün ölüm yıldönümünde Semerkand’da yapılacak ilk Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Zirvesi’nde önemli konular var.
Türkiye, land lock (karaya kapalı) Türk devletleri (ve fakat petrol ve doğalgaz zengini) olan Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve gözlemci üye Türkmenistan’ın denizlere açılan kapısı olacak. Bu arada Avrupa’daki kuzenimiz Macaristan’ın da TDT gözlemci üyesi olduğunu söylemeliyiz.
Çandarlı bu bakımdan da önem kazanıyor.
Bu üç oluşumun da üyeleri ve üye adayları her geçen gün artıyor.
Daha dün Cezayir BRICS’e üyelik başvurusunu resmen sundu. Arjantin ve İran da başvurularını yapmıştı. Çin Dışişleri Bakanlığı açıklamasına göre; Türkiye, Endonezya, Suudi Arabistan ve Mısır da sırada bekliyor.
Afro-Avrasya merkezli olarak dünyayı hem deniz hem de karadan saracak, “Kuşak ve Yol Girişimi”ne resmen katılım sözü veren ülke sayısı ise 139’dur. Türkiye de katılımcıdır.
Şanghay İşbirliği Örgütü ise 5 üyeden yola çıktı, bugün ise, Çin Halk Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu, Kırgızistan, Tacikistan, Kazakistan, Özbekistan, Hindistan, Pakistan ve İran’dan oluşuyor. Afganistan, Moğolistan, Belarus gözlemci üyeler, Türkiye, Azerbaycan, Sri Lanka, Ermenistan, Kamboçya, Nepal, Suudi Arabistan, Mısır ve Katar da diyalog ortakları olarak geçiyor.
Bu üç oluşum da henüz çok genç olsalar da jeopolitik gelişmelerin hızlandığı günümüzde giderek önem kazanıyor.
BRICS 2011, Kuşak ve Yol (BRI) 2013, ŞİÖ ise 1996 ‘doğumlu’ dersek ne dediğimiz daha iyi anlaşılır.
Türkiye ise bu üç örgüte tam üye olmasa da, (aday, katılımcı ve diyalog ortağı olarak) çeşitli formüllerle içinde yer alıyor.
BRI ise Türkiye’nin en önemli seçeneği. Çin’in Uygur bölgesinden başlayan ana koridor (orta koridor da deniyor) tüm Orta Asya’yı kat ederek Türkiye üzerinden Avrupa ve Afrika’ya açılıyor.
İşte Çandarlı da şimdi bu yüzden muhtemelen yeniden gündeme geliyor.
Hükümetin 2023 yatırım programında Çandarlı ve Doğu Akdeniz’de bir başka limanın daha Kuşak ve Yol Girişimi için devreye alınması var.
Türkiye gazetesinden Cevdet Fırat Aydoğmuş’un haberine göre, Rusya ile varılan Doğalgazda hub (merkez olma anlaşmasının yanı sıra Türkiye Avrasya için lojistik ve yatırım merkezi haline getirilecek.
Bunun için de; önce Çandarlı Limanı’nın yapımı tamamlanacak, Aliağa-Çandarlı-Bergama demiryolu demiryolu fizibilitesi yapılacak ve Doğu Akdeniz’de yeni bir liman için yer tespit edilecek.
Aliağa- Çandarlı-Bergama demiryolu ile bölgedeki imalat ve sanayi sektörlerinin ihracat için liman bağlantısı sağlanmış olacak.
Çandarlı Limanı ve İzmir Temiz Enerji İhtisas Organize Sanayi Bölgesi tamamlandıktan sonra yıllık ek 1 buçuk milyar dolarlık ihracat ve 15 bin kişilik istihdam yaratılması bekleniyor.
Tabii bütün bunlar seçim tartışmalarıyla geçecek 2023’te olmayacak ama jeopolitiğimizin bize dayatması ise önünde sonunda gerçekleşecek.
İzmir ve Türkiye ayrıca Türk Devletleri için de çok önemli.
Atatürk’ümüzün ölüm yıldönümünde Semerkand’da yapılacak ilk Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Zirvesi’nde önemli konular var.
Türkiye, land lock (karaya kapalı) Türk devletleri (ve fakat petrol ve doğalgaz zengini) olan Azerbaycan, Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan ve gözlemci üye Türkmenistan’ın denizlere açılan kapısı olacak. Bu arada Avrupa’daki kuzenimiz Macaristan’ın da TDT gözlemci üyesi olduğunu söylemeliyiz.
Çandarlı bu bakımdan da önem kazanıyor.