Emekli aylığının basit hesabını ortalama aylık kazancın aylık bağlama oranı ile çarpımı verir.
1999 yılından sonra uygulanan sisteme göre emekli aylığının hesaplanmasında iki temel kriter vardır. Bunlar;
1)Ortalama aylık kazanç,
2) Aylık bağlama oranı (ABO).
Emekli aylığının basit formülü de; bu iki değerin çarpımıdır.Çalışma hayatınız boyunca reel olarak ayda ortalama 5000 lira brüt kazancınız var bu kazancınızın aylık bağlama oranı ile çarpımı kadar emekli aylığınız olur.
Emekli aylığınızı hesaplarken çalışma döneminizi üçe ayırın;
Birincisi 31.12.1999 öncesi günleriniz,
İkincisi 2000 ile 2008 arası günleriniz ,
Üçüncüsü de 2008 ‘den sonraki günleriniz,
Üç dönem için ayrı ayrı emekli aylığı hesaplayacaklar. ABO’ da bu üç dönemde farklıdır.
| AYLIK BAĞLAMA ORANLARI (1999-2000-2008 )
|
|
Prim gün sayısı |
1999 yılı
öncesinde |
2000 yılı
sonrasında |
2008 yılı
sonrasında |
|
5040 |
Yüzde 60 |
Yüzde 43 |
Yüzde 28 |
|
7200 |
Yüzde 69 |
Yüzde 55 |
Yüzde 40 |
|
9000 |
Yüzde 76 |
Yüzde 65 |
Yüzde
50 |
1999 ve öncesi dönem için, gösterge tablosundan emekli olan bir SSK’lının ilk 5000 günü için aylık bağlama oranı %60
5000 günden sonraki her 240 gün için %1 arttırılırdı. 9000 günü olanın ABO’ su yüzde 76 olurdu.
Yaşar Okuyan’ ın Çalışma Bakanlığı döneminde ( 8/09/1999 yılında) yapılan düzenleme ile aylık bağlama oranı hesaplaması değiştirildi.
İlk 3600 gün için %35, sonraki , 5400 günün her 360 günü için % 2 ve 9000 günden sonraki her 360 gün için % 1,5 oranı verildi. 9000 gün için bu oran % 65’e düşürüldü.
1/10/2008 tarihinde 5510 Sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile aylık bağlama oranı hesaplaması bir daha değiştirildi. Her 360 gün için % 2 olarak belirlendi. Buna göre de 9000 günü olan sigortalı toplamda ABO nı % 50 oldu.
Ekim 2008 tarihinde 5510 Sayılı Kanun ile asgari ücretle çalıştıkça her ay ileride alacağınız emekli aylığı 3 Lira ile 15 Lira arasında düşmektedir. Halbuki , emeklilik yaşını 65 yaşa kadar yükselten milletvekilleri çıkan Kanunlara imza atarken ;’’Genç yaşlarda emekli oluyorsunuz bu sebeple emekli aylıklarınızda düşük oluyor.Emeklilik yaşını emekli aylığınız yüksek olsun bu nedenle 65 yaşa çıkarıyoruz ‘’diyorlardı.
Emekli aylık hesabında en önemli kriter ABO ‘dur.
1999 öncesi dönem için gösterge tablosundan emekli olan SSK ‘lı ilk 5000 prim günü için ABO ‘su %60 ve 5000 günden sonraki her 240 gün için %1 ABO artar.9000 günde ise ABO ‘su %76 olur.
1999 yılından sonrası ise ilk 3600 gün için %35 sonraki 5400 günün her 360 günü için %2 ve 9000 günden sonrası için ise her 360 güne %1,5 oranında ABO artar.1999 sonrası 9000 prim günü için ABO ‘nı %65 e düştü.
2008 sonrası ise,her 360 güne %2 ABO oldu.2008 sonrası 9000 prim günü olan ABO ‘su %50 dir.
5400 gün ile emekli olan sigortalının ; 1999 öncesi ABO’su %60,2000-2008 arası prim günleri için ABO’su %43 , 2008 sonrası ABO’su %28 dir.
7200 gün ile emekli olan sigortalının ; 1999 öncesi ABO’su %69 ,200-2008 arası ABO ‘su %55 ve 2008 sonrası için ise ABO ‘su %40 olarak hesaplanarak aylığı belirlenir.
EYT kapsamında Bağkur’dan emekli olacak sigortalılar özellikle emekli aylık hesabına dikkat etmelidir.
Bağkur’lu olan EYT ‘liler 1/09/1999 a kadar ilk 5 basamakta , sonrasında ise ilk 11 basamakta sırayla sigortalının talebi olup olmamasına bakmaksızın Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından basamak yükseltmesi gerekir.
Basamak doğru hesaplanmazsa 31/12/1999 ile 01/072003 arasındaki basamaklar düşük kalır ve aylıklar hatalı hesaplanır.Bu özellikle Bağkur öncesi Devlet memuru veya SSK kapsamında adına prim yatan EYT kapsamında emekli olacaklar için önemlidir.
Ülkemizde ,SSK (4a) kapsamında prim yatanların %42 sine asgari ücretle prim yatmaktadır.Yine %47 si ise asgari ücretin ikibuçuk katı ücret üzerinden prim yatıyor.Asgari ücretin 2,5 katı ile tavan arasında çalışanların oranı ise %10 u geçmiyor.Tavan ücretle prim yatanlar ise sadece %1 dilimde bulunuyor.Bağkur’a prim yatıranların %98 ‘i asgariden prim ödüyor.
Ülkemizde emekli aylıkları hesaplanırken güncelleme katsayısından da yararlanılır.
Güncelleme katsayısı: Her yılın Aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının % 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının % 30’unun toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değeri, ifade etmektedir.
2008 yılına kadar güncelleme katsayısına büyüme etkisi %100 iken 2008 de bu oran %30 ‘a düşürülmüştür.Sadece bu bile değişse emekli aylıkları artmış olur.
TUİK enflasyonu altı ayda bir açıkladığında iktidar partisi kim olursa olsun SGK emekli aylıklarını TÜFE endeksi artış oranında güncellemek zorundadır. Bu yapılan zam değildir. Siyasiler bunu zam olarak dile getirseler de gerçek zam ancak TÜFE endeksi artış oranının üstünde bir oran olursa mümkün olur.
Emeklilere ancak bir sosyal yardım olarak değerlendirilecek bir ödemenin emekli aylığı olarak sunulması kabul edilemez.Emekliler adına yurdun dört bir yanına kurulmuş derneklerin başkanlarının sırça köşklerinden çıkıp ses yükseltmeleri gerekir.
EYT kapsamında 2019 yılında emekli olmuş taze bir emekli olarak geçen üç yılda emekli aylığımın alım gücü %80 düştü.Toplam da aktif olarak 27 yıl Sosyal Güvenlik Kurumuna önce çalışan sonra işveren olarak prim ödemiş, sağlık hizmetlerinden faydalanmamış bir sigortalı olarak kim hakkımı yiyorsa haram zıkkım olsun.
EYT kapsamında emekli olmuş, olacak tüm kardeşlerim EYT Federasyonu çatısı altında ses yükseltelim. Emeklilik Anayasal bir haktır unutmayalım.
