Rakamlarla: İstanbul 20 yılda nasıl yağmalandı?

Sadece bu projelerle elde edilen maddi kazançsa İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) 2022 bütçe gelirinin 20 katı.

Başka bir ifadeyle depreme hazırlığın konuşulduğu bügünlerde birilerinin rant yoluyla sağladığı kazanç TOKİ’nin 18 yıllık kentsel dönüşüm faaliyetlerine ayırdığı bütçenin sekiz katı.

AKP 21 yıllık yönetiminde İstanbul’da deprem hazırlığını bu yıl başlattı. Öyle ki Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki bu haberi ‘müjde’ olarak duyurmuştu.

Başta yerbilimci Prof. Dr. Naci Görür olmak üzere birçok uzman “Marmara depremi kapıda” diyerek AKP iktidarını “İstanbul depreme hazır değil” sözleriyle eleştirmişti.

Kamu alanları ranta açıldı

İstanbul’da toplamda 3 milyon 650 bin 934 metrekare büyüklüğündeki 78 alan, imar planında donatı alanıyken imarlı alana alınmış. Bu alanlardan 17’si park alanı, sekiziyse askeri alan.

Donatı alanlar, kamu kullanımı için ayrılmış yol, park, yeşil alan, okul, karakol, ibadet alanı, sağlık tesisleri gibi yapıların inşası için ayrılan alanlar. Yani kamuya ait alanlarda özel şirketler inşaat yaparak karına kar katmış.

Kamuya ait bu alanlarda 16 milyon 112 bin 519 metrekare inşaat yapılmış. Bu inşaatların vasfıysa konut, ticaret, ofis, işyeri, AVM ve otel.

Donatı alanlara yapılanlar şöyle:

• 56 bin 262 metrekare sağlık alanında 328 bin 907 metrekare inşaat
• 77 bin 735 metrekare eğitim alanında 504 bin 473 metrekare inşaat
• 488 bin 784 metrekare park alanında 2 milyon 183 bin 113 metrekare inşaat
• 40 bin 437 metrekare sosyal ve kültürel tesis alanında 134 bin 905 metrekare inşaat
• 226 bin 554 metrekare belediye hizmet alanı, idari ve kamu hizmeti alanında 1 milyon 272 bin 420 metrekare inşaat
• 2 milyon 941 bin 162 metrekare diğer fonksiyonlu alanda 11 milyon 688 bin 700 metrekare inşaat

İmar planında kamuya ait görünen ve özel olarak imar üretilerek imara açılan sekiz askeri bölgenin toplam alan büyüklüğüyse 1 milyon 429 bin 281 metrekare. Burada 3 milyon 226 bin 41 metrekare yapılaşma olmuş.

İBB’nin tespitlerine göre bu alanlarda genellikle konut üretildi.

Kamunun alanlarına inşaat yapan firmalarsa şöyle:

AVM yapılan alanların birçoğu deprem toplanma alanlarıydı.

Donatı alanlardan sağlanan rantsa 890 milyar 743 milyon 178 bin 573 lira.

İmara açılan orman alanları

Toplamda 2 milyon 846 bin 621 metrekare orman alanı veya ağaçlandırılacak alan vasfındayken özel imar planı çıkarılarak imara açıldı. Ayrı ayrı bu yedi alanın yapı ruhsatları incelendiğinde iki alanda henüz inşaata başlanmadığı görülüyor. Geri kalan alanlardaysa toplamda 751 bin 590 metrekare yapılaşma oldu ve genellikle konut yapıldı.

Bu ormanlık alanlardaki yapılaşma şöyle:

İmara açılan ormanlık alanlardan ‘rant’ yoluyla sağlanan maddi kazançsa 28 milyar 951 milyon 485 bin 599 lira.

Emsal artış

44 alanda emsal değer artışı oldu. İmarlı planda verilen emsale göre alanda yapılabilecek inşaat alanı toplam 3 milyon 80 bin 936 metreyken, yapı ruhsatlarına bakıldığın yapılan inşaat alanı bunun üç buçuk katı. Yani toplamda 10 milyon 514 bin 106 metrekare.

İmarlı alanda artış yapan firmalarsa şöyle:

İmar artışı ya da emsal artışla sağlanan rantsa 519 milyar 6 milyon 4 bin 555 lira.

1 trilyon 486 milyar 900 milyon 741 bin 243 lira

Sadece bu 130 projeyle İstanbul’da 1 milyar 170 milyon 868 bin 864 alan betona boğulmuş. Yani 163 bin 987 futbol sahası kadar alan…

İmar mevzuatına aykırı olarak 1 milyon 134 bin 580 metrekareye ilave inşaat yapılmış. Bu yaklaşık 160 futbol sahasına denk geliyor.

İmar mevzuatına aykırı kaçak üretimlerden sağlanan rantsa 48 milyar 2000 milyon 72 bin 516 lira.

Tüm bunlardan toplamda sağlanan maddi kazançsa 1 trilyon 486 milyar 900 milyon 741 bin 243 lira.

İBB verilerine göre bu para şunlara denk:

• İBB 2022 bütçe gelirinin 20 katı
• İstanbul 2020 gayri safı hasılatı
• TOKİ’nin 18 yıllık kentsel dönüşüm faaliyetlerine ayırdığı bütçenin sekiz katı
• Merkezi yönetim 2021 bütçe (vergi) geliri

(AYŞEGÜLKASAP/DİKEN)