Yaşamın 10 temel nimetinden biri olarak kabul edilen incirde dünya üretiminin yüzde 60'ı Türkiye'de yapılıyor

Aydın‘ın dağlarından yağ, ovalarından bal akar derler. Aydın ilinin başını çektiği incir üretimi ve ihracatı konusunda Türkiye dünya ülkeleri arasında rakipsiz ve dünya incir üretiminin yüzde 60'ını, ihracatının da yüzde 75’ini karşılıyor. Aydın ilindeki incir ağacı sayısı yaklaşık 6 milyon. Burada her yıl yaklaşık olarak 50 bin tonun üzerinde incir üretiliyor ve 258 yerleşim biriminde, 20 bin ailenin geçim kaynağını incir tarımı oluşturuyor. M.Ö. 484 yılında Herodot, Anadolu'da incir kültürünün insanlık kültürü kadar eski olduğunu, kültür meyveleri içinde, en eski gelişme tarihine sahip meyvenin incir meyvesi olduğunu bildiriyor. İncir, eski Yunan ve Mısır uygarlıklarında verimlilik sembolü olarak kabul ediliyordu. Ayni tarihçiye göre kuru incir, Lydia 'da yaşamın on temel nimetlerinden biri sayılıyordu. Jeotermaller ve iklim değişikliği… Gelelim günümüze. Dünyanın en kaliteli, en fazla kuru incirinin üretildiği Aydın’da incir sezonu başladı ve bazı yerlerde yarıya bile geldi. Daha önceki yıllarda ağaçlar dört kez çırpılırken, bu yıl ancak üç kez çırpılacak gibi görünüyor. Bunun nedeni de iklim değişikliği. Özellikle Aydın, kurulu olan çok sayıda jeotermal enerji santralleri (JES) nedeniyle iklim değişikliğini en çok hisseden illerin başında geliyor. Yağmura, çiye, neme son derece hassas olan incir de bunların yarattıkları olumsuz hava koşulları nedeniyle kalitesini kaybediyor. Nem nedeniyle birinci kalite kürek (paçal) incir, çatlak (ağzı yarık) ya da kalitesiz hurda incire dönüşüyor ve fiyatı düşüyor. Bu yazı kaleme alındığında bütün yaz yağmayan çiy başlamıştı ve bu yüzden incirler de lekelenmeler ve iç boşalmaları oluşmaya başladı. Çiy nedeniyle incir üreticisinin yüzü hasadın olduğu Ağustos ve Eylül aylarında devamlı havaya dönük. Bu yılki olağanüstü yüksek sıcaklar nedeniyle incilerin erken erimesi beklenirken, beklenen olmadı ve her sene eridiği dönemde eridi. Üreticiler bu durumu incir ağaçlarının olumsuz hava koşullarına karşı kendini korumaya almasına bağlıyorlar. Ancak bu yılki aşırı sıcaklar hem rekolteyi etkiledi hem incirler küçük oldu hem de bir kısmı yandı. Sonradan çıkan incirler daha büyümeden aşırı sıcakların etkisiyle kavruldu ve yere düştü. Ayrıca incirlerin çoğunun içi de boş. Fiyat beklentisi şimdilik karşılanıyor… Kuru incirlerin damlara-depolara girdiği bu günlerde fiyatlar üreticiyi memnun edecek düzeylerde seyrediyor. Büyük kürek (paçal) denilen iyi kaliteli lekesiz incirin fiyatının 25-30 lira civarında olduğunu biliyorum. İnşallah hava ve fiyatlar sezon sonuna kadar böyle gider. Geçen yıl da fiyat bakımından incir üreticisi iyi bir yıl yaşamıştı.   Son zamanlarda dövizin artması maliyetleri attırsa da, yurt dışına dolar, genellikle de avro ile ihraç edilen incirin fiyatının geçen yıla göre zaten yüksek olması gerekiyor. Geçen yıl 6 Eylül’de dolar 7,43, avro 8,80’den işlem görüyordu. Bu yazı yazıldığında dolar 8,34, avro ise 9.86 liraya fırlamış durumda. Yani dolar geçen yılın Eylülünden beri neredeyse 1, avro ise 1,06 lira değer kazanmış.   Bu nedenle dövizin ve kalitenin çok düşmediği sürece incir fiyatının da düşmemesi gerekiyor. O nedenle başlıkta “şimdilik” dedim…   Prof. Dr. Harun Raşit Uysal Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi e mail ; [email protected]