İran’da rejim karşıtı protestoların idam oranlarında yüzde 75 artış

 ‘’KORKU REJİMİ’’ Kerem Yeğinboy/Egeligazete-İran İnsan Hakları grupları, başkent Tahran merkezli başlayan ve ülke geneline yayılan protestoları durdurmak için hükümetin  ‘’Korku unsuruna’’ başvurduğunu belirtti. İran’da 2022 senesinde 582 protestocunun idam edildiği, idam sayılarının önceki seneye göre yüzde 75 artış gösterdiği belirtildi. Norveç merkezli insan hakları grubu IHR ve Fransa merkezli Together against the death penalty (ECPM) grubunun raporuna göre bu sayı İran’da 2015 beri olan en yüksek ölüm sayısı. Rapordaki verilere göre idam edilen sivillerin 544’ü cinayet ve uyuşturucu kaynaklı saldırı ile suçlandı. Rapor, idamların yüzde 90’lık bir kesiminin iran otoriteleri tarafından açıklanmadığını da belirtti. Rapor, idam edilen 15 kişinin ‘’Ahlaksızlık’’ ve ‘’Allah’a düşmanlık’’ ile suçlandığını açıkladı. Protestolara bağlantılı idam edilen ilk kişinin Mohsen Shekari olduğu, Shekari’nin iran devrim muhafızları’ının bir konu olan basij paramiliyet gücünün bir üyesini bıçakladığı iddiasıyla ‘’Tanrı’ya savaş açmaktan’’ 8 Aralık’ta idam edidiği açıklandı. 23 eylül’de Tahran’daki bir protestoda Majidreza Rahnavar’ın 17 Kasım’da aynı paramiliter gücün iki üyesini öldürmek ve dört kişiyi yaralamaktan hüküm giydiği bildirildi. ASILSIZ SUÇLAMALAR İran haber ajansı Mizan’ın açıklamalarına göre karate şampiyonu Mehdi Karami ve gönüllü çocuklar asistanı Seyed Mohammed Hosseini 3 Kasım protestolarında Basij paramiliter birliği üyesini öldürmek suçundan ‘’Ahlaksızlık’’ ile suçlanıp 7 Ocak’ta asıldı. Son aylarda düzinelerce başka prostestocunun da çeşitli sebepler ile ölüm cezası aldığı belirtildi. Birleşmiş milletler insan hakları yüksek komiserliği başkanı Volker Türk, hükümetin baskılarını ‘’Tam teşekküllü bir insan hakları krizi’’ diyerek eleştirdi. Uluslararası kuruluşların hazırladığı raporda idam cezalarının çoğunluğunun eylül ayında gerçekleştiği belirtildi. Cezaların yüzde 44’lük bir kısmının uyuşturucuya bağlı saldırı ile suçlandığı, otopsi raporlarında uyuşturucu kullanımına dair bir iz bulunmadığı belirtildi. İnsan hakları grubu IHR direktörü Mahmood Amiry Moghadddam  idam cezalarına yönelik uluslararası tepkiler olmasaydı daha fazla insanın idam edileceğini öne sürdü. Moghaddam ‘’ Yetkililer korku yaymak için siyasi olmayan suçlamalarla infazları yoğunlaştırdı. Bunlar İslam cumhuriyetinin infaz makinesinin düşük maliyetli kurbanları. Bu makineyi durdurmak için İran içindeki ve dışındaki sivil toplum kuruluşları her infaza aynı tepkiyi göstermelidir.’’ açıklamasında bulundu. İki uluslararası insan hakları grubu raporda son olarak uluslararası kuruluşların İran halkının temel insani haklarının tanınmasına daha çok katkıda bulunmalarını ve ölüm cezasının kaldırılması taleplerini destelemeleri talebinde bulundu. PROTESTOLAR NASIL BAŞLADI? 16 eylül 2022’de 22 yaşındaki Mahsa Amini isimli sivilin ahlak polisi tarafından cinsel istismara uğrayarak hayatını kaybetmesi,  ülkedeki enflasyon oranının yüzde 56’nın üzerine çıkmış olması, ülke genelinde binlerce vatandaşın protestoları, ölümler ve idamları ile sonuçlanmıştı. İran Polisi İslam rejimi karşıtı protestoları bastırırken, kadınlar için daha baskıcı uygulamalara geçileceğini de duyurmuştu.